Nsubira nti okuwandiika ekiwandiiko mu Luganda kyetagisa okukyusa ensonga n'empandiika okuva ku Lungereza. Nja kugezaako okuwandiika ekiwandiiko ku nsonga y'amaka g'abantu abakulu mu Luganda, nga ngoberera ebiragiro by'empandiika n'ensengeka by'ompadde.
Amaka g'Abantu Abakulu: Ebikwata ku Bifo Ebirina Obuyambi n'Emirembe eri Abakadde Abantu abakulu bwe baweza emyaka egyesigamiziddwa ku kukula, batera okwetaaga obuyambi n'obujjanjabi obw'enjawulo. Amaka agategekeddwa okutuukiriza ebyetaago by'abantu abakulu gasobola okuwa obulamu obw'emirembe n'obw'essanyu. Ekiwandiiko kino kijja kunnyonnyola ebikwata ku maka g'abantu abakulu, nga kiraga engeri gye gasobola okuyamba abakadde okubeera obulamu obulungi n'obukkakkamu.
Amaka g’Abantu Abakulu Kye Ki?
Amaka g’abantu abakulu ge maka agategekeddwa okutuukiriza ebyetaago by’abantu abakulu abaweza emyaka 55 oba okusingawo. Amaka gano gaba n’ebifo by’okubeera ebirina obuyambi obwetaagisa, nga mulimu okulabirira eby’obulamu, emirimu egy’okuyamba mu bulamu obwa buli lunaku, n’ebifo by’okwesanyusaamu. Ekigendererwa kwe kuwa abantu abakulu embeera ennungi ey’okubeera nga bafuna obuyambi bwe beetaaga.
Biki Ebirina Okubeerawo mu Maka g’Abantu Abakulu?
Amaka g’abantu abakulu galina okubaamu ebintu ebisobozesa abakadde okubeera obulamu obulungi era obw’emirembe. Ebimu ku ebyo bye bino:
-
Ebifo by’okubeera ebirina obukuumi era ebyangu okukozesa
-
Obuyambi mu by’obulamu n’okufuna eddagala
-
Emirimu egy’okuyamba mu bulamu obwa buli lunaku
-
Emmere ennungi n’entekateeka y’okulya
-
Ebifo by’okwesanyusaamu n’okukola emirimu egy’enjawulo
-
Entambula ey’obwangu okugenda mu bifo ebirala
Ngeri Ki Amaka g’Abantu Abakulu gye Gayamba Abakadde?
Amaka g’abantu abakulu galeeta emigaso mingi eri abakadde:
-
Obukuumi: Gawa embeera ey’obukuumi n’obuyambi obwetaagisa.
-
Okwegatta n’abalala: Gawa omukisa ogw’okukwana n’abantu abalala abakulu.
-
Obulamu obulungi: Gawa obujjanjabi bw’obulamu obwetaagisa.
-
Okwewala obukoowu: Gakendeereza obuzibu bw’okulabirira amaka ku bakadde.
-
Obuyambi obw’enjawulo: Gawa obuyambi obwetaagisa mu bulamu obwa buli lunaku.
Bintu Ki Ebikulu eby’Okulondako nga Onoonya Amaka g’Abantu Abakulu?
Bw’oba onoonya amaka g’abantu abakulu, waliwo ebintu ebikulu by’olina okweetegereza:
-
Obukuumi n’obuyambi obw’obulamu
-
Embeera y’ebifo by’okubeera n’ebifo ebirala
-
Emirimu egy’okwesanyusaamu n’okukola
-
Obumanyirivu n’obukugu bw’abakozi
-
Obuli n’ebbeeyi y’okubeera mu maka ago
-
Amateeka n’ennamula y’amaka ago
Engeri y’Okusalawo Okugenda mu Maka g’Abantu Abakulu
Okusalawo okugenda mu maka g’abantu abakulu kiyinza okuba eky’okwerowoozaako ennyo. Ebintu ebikulu eby’okulowoozaako mulimu:
-
Ebyetaago by’obulamu n’obuyambi obwetaagisa
-
Embeera y’ebyenfuna n’ensimbi ezeetaagisa
-
Okwagala kw’omuntu omukulu yennyini
-
Endowooza y’ab’omu maka n’ab’emikwano
-
Okusoma n’okukyalira amaka ag’enjawulo
-
Okwebuuza ku bantu abakugu mu by’obulamu n’abalala abakugu
Okusalawo okugenda mu maka g’abantu abakulu kisobola okuba eky’okwerowoozaako ennyo. Naye, bwe kitegekebwa bulungi era ne kisalibwawo mu ngeri ennungi, kiyinza okuleeta obulamu obw’emirembe n’essanyu eri abantu abakulu.
Okuwumbako, amaka g’abantu abakulu gawa embeera ey’obukuumi n’obuyambi eri abakadde. Gateekawo embeera ennungi ey’okubeera nga bafuna obuyambi n’obujjanjabi obwetaagisa. Wabula, kisaana okwetegereza ebyetaago by’omuntu omukulu n’okusalawo mu ngeri etuukiriza ebyetaago ebyo. Okusoma n’okunoonyereza ku maka ag’enjawulo kisobola okuyamba mu kusalawo obulungi.