Okufuga Obukoowu

Ddagala ki erikozesebwa okujjanjaba obukoowu?

Waliwo eddagala ly’engeri nnyingi erikozesebwa okujjanjaba obukoowu. Erimu lisobola okugulwa mu maduuka ag’eddagala awatali kulagirwa musawo, ng’acetaminophen oba ibuprofen, ebisobola okukendeza ku bulumi n’okuzimba. Eddala lyetaaga okulagirwa omusawo, ng’eddagala ery’amaanyi eryokukendeza ku bulumi oba eryo okukendeza ku kutulugunya mu mubiri. Eddagala ly’engeri eya DMARDs (Disease-Modifying Antirheumatic Drugs) likozesebwa nnyo mu kujjanjaba obukoowu obw’engeri ya rheumatoid arthritis, nga likendeza ku kutulugunya mu mubiri n’okuziyiza okwonooneka kw’amagumba.

Engeri ki ez’okujjanjaba obukoowu ezitali za ddagala?

Waliwo engeri nnyingi ez’okujjanjaba obukoowu ezitali za ddagala. Okukola eby’okuzannya ebyangu kisobola okuyamba okukuuma amasanda n’amagumba nga mabuwa era nga gagumye. Okwewala okukola emirimu egikosa amagumba kisobola okukendeza ku bulumi n’okuzimba. Okukozesa ebikozesebwa ebisobola okuyamba okukendeza ku bulumi, ng’ebikozesebwa ebyokusiiga ku mubiri oba ebiwujja, kisobola okuleeta okuwulira obulungi. Okufuna obujjanjabi obw’oku mubiri (physical therapy) kisobola okuyamba okuzza amaanyi mu masanda n’amagumba.

Emmere ki eyinza okuyamba okukendeza ku bulumi bw’obukoowu?

Emmere ezimu zisobola okuyamba okukendeza ku bulumi bw’obukoowu. Emmere ezirimu omega-3 fatty acids, ng’ebyennyanja ebirimu amafuta, zisobola okukendeza ku kutulugunya mu mubiri. Emmere ezirimu vitamin C, ng’ebibala n’enva endiirwa, zisobola okuyamba okukuuma amasanda nga magumu. Okumera ebika by’emmere ezirimu gluten oba ebirimu ssukali omungi kisobola okuyamba abantu abamu. Naye, kikulu okutegeera nti tewali mmere esobola kujjanjaba bukoowu mu bujjuvu, era kirungi okubuuza omusawo ng’okola enkyukakyuka enkulu mu ndya yo.

Engeri ki ez’okukola eby’okuzannya eziyamba okujjanjaba obukoowu?

Okukola eby’okuzannya ebyangu kisobola okuyamba nnyo mu kujjanjaba obukoowu. Okutambula, okuseeseetuka, n’okuwuga mu mazzi bye bimu ku by’okuzannya ebiyamba okukuuma amagumba n’amasanda nga magumu awatali kukosa nnyo amagumba. Okukola eby’okuzannya ebisobola okuzza amaanyi mu mubiri n’okwongera obugumu bw’amasanda kisobola okuyamba okukendeza ku bulumi n’okuzimba. Naye, kikulu okutandika mpola era n’okuwuliriza omubiri gwo. Bw’owulira obulumi obusukkiridde, kirungi okuwummulako n’okubuuza omusawo wo.

Engeri ki ez’okujjanjaba obukoowu ez’obuwangwa?

Waliwo engeri ez’obuwangwa ezikozesebwa okujjanjaba obukoowu, wadde nga okunoonyereza ku nkola yazo kukyali kutono. Ezimu ku ngeri zino mulimu okukozesa amafuta ag’enjawulo okusiiga ku mubiri, okukozesa ebikozesebwa ebyokusiiga ebirimu ebirungo ng’eturmeric, n’okukozesa ebiwujja ebyobuwangwa. Acupuncture, engeri y’obuwangwa ey’okutu empiso mu mubiri, nayo ekozesebwa abantu abamu okukendeza ku bulumi bw’obukoowu. Naye, kikulu okujjukira nti engeri zino zonna ziteekwa okukozesebwa nga walagiddwa omujjanjabi w’ebyobulamu amanyiddwa, era si kulwanyisa kujjanjaba kwa ddagala okwetaagisa.

Engeri ki ez’okujjanjaba obukoowu ezisinga obulungi?

Engeri ez’okujjanjaba obukoowu ezisinga obulungi zisobola okukyuka okusinziira ku mbeera y’omulwadde ssekinnoomu. Ezimu ku ngeri ezikozesebwa ennyo mulimu:

---

Engeri y’okujjanjaba	Ekigendererwamu	Ebirungi
Eddagala	Okukendeza ku bulumi n’okuzimba	Kisobola okuleeta okuwulira obulungi mu bwangu
Okukola eby’okuzannya	Okukuuma amagumba n’amasanda nga magumu	Kiyamba okukendeza ku bulumi mu bbanga eddene
Obujjanjabi obw’oku mubiri	Okuzza amaanyi mu masanda n’amagumba	Kiyamba okukendeza ku bulumi n’okwongera obugumu
Okukendeza ku buzito	Okukendeza ku muguuguumu ku magumba	Kiyamba okukendeza ku bulumi mu maviivi n’amagulu
Okukozesa ebikozesebwa ebisobola okuyamba	Okukendeza ku bulumi	Kisobola okuleeta okuwulira obulungi mu bwangu

---

Ebiwandiiko ebikwata ku ssente, emiwendo, oba entendera by’ebintu ebiwandiikiddwa mu lupapula luno bisinziira ku kumanya okuliwo mu kiseera kino naye bisobola okukyuka mu biseera eby’omu maaso. Kirungi okunoonyereza ku bubwo nga tonnakola kusalawo kwonna okukwata ku by’ensimbi.

Okusiimula, engeri ez’okujjanjaba obukoowu ziyinza okuzingiramu okukozesa eddagala, okukola eby’okuzannya ebyangu, okwemulunga mu ndya, n’engeri ez’obuwangwa. Kikulu okukola enteekateeka y’okujjanjaba nga weebuuzizza ku musawo wo, kubanga buli muntu ayinza okwetaaga engeri ez’enjawulo ez’okujjanjaba. Okukuuma obugumu bw’omubiri, okukola eby’okuzannya ebyangu, n’okukozesa eddagala mu ngeri entuufu bisobola okuyamba nnyo okukendeza ku bulumi n’okwongera ku mutindo gw’obulamu.